ENGLISH TEXT AT THE END

 ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ( ELIAMEP, CCEIA) : «Κινούμενη άμμο ή Καμένες Γέφυρες ; Η εξέλιξη των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων μετά τα συμβάντα με το Mavi Marmara και οι Στρατηγικοί Ενεργειακοί  Υπολογισμοί Ελλάδας & Κύπρου»

 ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

  Του δρα Θεόδωρου Τσακίρη  

 Παρά την αντίληψη ότι η Τουρκία και το Ισραήλ βρισκόντουσαν σε  διαδικασία εκ νέου εξομάλυνσης των σχέσεών τους εντός του 2013, η Άγκυρα και το Τελ Αβίβ παραμένουν μπλεγμένες σε μια αντιπαράθεση τύπου Ψυχρού Πολέμου σε όλη τη σύγχρονη Μέση Ανατολή.

 Όσο η Τουρκία θα συνεχίσει να αντιτίθεται στη χρήση του εδάφους της  ως πλατφόρμα για προληπτική επίθεση κατά ιρανικών πυρηνικών θέσεων και θα ακολουθεί τη φιλοϊσλαμική εξωτερική της πολιτική στη Μέση Ανατολή, δεν υπάρχει καθόλου πραγματικό έδαφος για μια ισραηλινό - τουρκική  επαναπροσέγγιση που θα μπορούσε  να ανέστρεφε την υπάρχουσα εχθρότητα μεταξύ των κυριότερων συμμάχων των ΗΠΑ στην περιοχή και να αναγκάσει το Ισραήλ να προβεί σε στρατηγικές παραχωρήσεις προς την Τουρκία. 

Κατά συνέπεια, μετά την πτώση του κ. Mόρσι στην Αίγυπτο,  η εχθρότητα μεταξύ Ισραήλ και  Τουρκίας έχει αυξηθεί περαιτέρω και αναμφισβήτητα είναι μεγαλύτερη από οποιοδήποτε σημείο μετά το περιστατικό του «Mavi Marmara» . Ακόμη και αν η Τουρκία  έκανε ένα εντυπωσιακό άνοιγμα πολιτικής έναντι του Ισραήλ , τα οφέλη για το Ισραήλ πιθανότατα δεν θα ήταν τόσο σημαντικά ώστε να επιβάλει πολύ μεγάλες αλλαγές στην πολιτική του vis-à-vis την Ελλάδα και την Κύπρο. Τέλος, δεν υπάρχει τίποτα που η Τουρκία θα μπορούσε να προσφέρει στο Ισραήλ σε ένα μετα- Άσσαντ συριακό καθεστώς που δεν μπορεί το ίδιο το Ισραήλ να επιτύχει από μόνο του.

Αν και οι ελληνοϊσραηλινές σχέσεις έχουν  βελτιωθεί σημαντικά κατά τα τελευταία τρία χρόνια, η λεγόμενη στρατηγική συμμαχία  παραμένει μια χίμαιρα,  εν μέρει επειδή ο πιο απτός  και σημαντικός  πυλώνας  στον οποίο μια τέτοια συμμαχία θα μπορούσε να βασιστεί – η ενεργειακή συνεργασία - δεν έχει ακόμη ωριμάσει . Εκείνο που θα περιέγραφε καλύτερα την τρέχουσα κατάσταση στις ελληνοϊσραηλινές σχέσεις είναι μια ευθυγράμμιση συμφερόντων σε διάφορους σημαντικούς τομείς που εξακολουθεί να στερείται το βασικό λόγο ύπαρξης για να γίνει συμμαχία. 

Η ενεργειακή συνεργασία που θα χαλάρωνε την εξάρτηση του φυσικού αερίου της ΕΕ από τις ρωσικές εισαγωγές και ( μελλοντικά ) από την τουρκική διέλευσης, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα τέτοιο πυρήνα ενδιαφέροντος  όχι μόνο για το Ισραήλ, την Κύπρο και την Ελλάδα, αλλά και για αρκετά άλλα ηγετικά κράτη μέλη της ΕΕ με σημαντικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο , όπως η Ιταλία και ακόμη πιο σημαντικά  η Γαλλία. 

Η ενεργειακή συνεργασία, όπως φαίνεται από την υγροποίηση - πριν από το 2020 - του ισραηλινού φυσικού αερίου στην Κύπρο, και η πιο μακροπρόθεσμη - μετά το 2020 -  κατασκευή των αγωγών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, μπορεί να αποτελέσουν αυτό τον  κινητήριο μοχλό που απουσιάζει  και να μετατρέψει την ευθυγράμμιση [ συμφερόντων και συνεργασιών] σε συμμαχία.

Βέβαια, αυτό δεν είναι το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε τώρα, και αν το Ισραήλ αποφασίσει να μην χρησιμοποιήσει την Κύπρο ως αγωγό για μέρος των εξαγωγών του φυσικού του αερίου προς την Ευρώπη,  η συμμαχία πιθανόν να μην προκύψει καθόλου, εκτός εάν η Τουρκία αποφασίσει να χρησιμοποιήσει την στρατιωτική ισχύ της επιθετικά με τρόπους που θα καθιστούσε  αναγκαία μια στενότερη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των τριών μη - ισλαμικών δημοκρατιών της Ανατολικής Μεσογείου.

Από γεωπολιτικής άποψης, η «μη - ολοκλήρωση " αυτού του ενεργειακού " φλερτ " σε ένα στερεό , εμπορεύσιμο  και στρατηγικά " αναληφθέν" έργο, θα έχει αρνητικές επιπτώσεις σε επιπρόσθετη πρόοδο στις  ελληνοϊσραηλινές και κυπροϊσραηλινές σχέσεις , παρόλο που  η αρνητική επίδραση μεταξύ Λευκωσίας και Τελ Αβίβ θα είναι πολύ λιγότερο επιζήμια,  δεδομένης της συνεργασίας στο τεμάχιο Αφροδίτης μεταξύ των δύο κρατών και της  ανάπτυξής του από τη Noble Energy και τον Όμιλο Delek.

 Περισσότερα:http://www.cceia.unic.ac.cy/images/policypapers/tsakiris%20eliamep%20cceia%202014%20paper.pdf

 ----------------------------------------------------------------------

 Θεόδωρος Τσακίρης

*Βοηθός Καθηγητής, Γεωπολιτικής Υδρογονανθράκων στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

& Επικεφαλής του Προγράμματος Ενέργεια & Γεωπολιτική του ΕΛΙΑΜΕΠ)

ΤΗΕ ENGLISH TEXT

 POLICY PAPER (ELIAMEP, CCEIA): Shifting Sands or Burning Bridges?  The Evolution of Turkish-Israeli Relations after the Mavi Marmara Incident and the Strategic Energy Calculations of Greece & Cyprus

THE CONCLUSIONS

 By Theodoros Tsakiris*

 Despite the perception that Turkey and Israel were in process of re-normalizing their relationship within 2013, Ankara and Tel Aviv remain engaged in a Cold-War type confrontation throughout the contemporary Middle East. As long as Turkey would continue to oppose the utilization of its territory as a platform for a pre-emptive strike against Iranian nuclear cites and to follow its Pro-Islamist foreign policy in the Middle East, there is no real ground for a Turkish-Israeli rapprochement that would reverse the existing hostility between the region’s principal U.S. allies and force Israel to make strategic concessions to Turkey. 

In effect, following the fall of Mr. Morsi in Egypt the hostility between Israeli and Turkey has further increased and is arguably greater than any point after the Mavi Marmara incident. Even if Turkey were to make an impressive about-face in its policy towards Israel, the benefits to Israel are not likely to be so important so as to force major changes in its policy vis-à-vis Greece and Cyprus. Finally there is nothing Turkey could offer to Israel in a post-Assad Syrian regime that Israel cannot achieve by itself. 

Although Greek-Israeli relations markedly improved over the last three years, the so-called “Strategic Alliance” remains a chimera, partly because the most tangible and significant pillar on which such an Alliance could be based –energy cooperation- is still immature. What would best describe the current status of Greek-Israeli relations is an alignment of interests in several important areas that still lacks the core raison d’être for becoming an alliance. 

Energy cooperation that would alleviate EU gas dependence on Russian imports and (prospectively) Turkish transit could constitute such a core interest not only for Israel, Cyprus and Greece but for several leading EU member-states with important interests in the Eastern Mediterranean, such as Italy and more importantly France. Energy cooperation illustrated by the liquefaction –before 2020- of Israeli gas in Cyprus and the more long-term –after 2020- construction of gas and electricity lines to Greece can constitute this missing linchpin and turn the alignment into an alliance. 

This is not where we are right now though, and if Israel decides to not use Cyprus as a conduit for part of its gas exports to Europe the alliance may not emerge at all, unless Turkey decides to use its military power offensively in ways that would necessitate a closer military cooperation between the three non-Islamic democracies of the Eastern Mediterranean. 

From a geopolitical point of view the “non-consummation” of this energy “flirtation” into a solid, marketable and strategically “underwritten” project, will have a detrimental impact on the additional progress of Greek-Israeli and Cypriot-Israeli relations, although the negative effect between Nicosia and Tel Aviv will be far less damaging given the sharing of Aphrodite between the two states and its development by Noble Energy and the Delek Group.

More:  http://www.cceia.unic.ac.cy/images/policypapers/tsakiris%20eliamep%20cceia%202014%20paper.pdf

*Dr Andreas Tsakiris, Assistant Professor, Geopolitics of Hydrocarbons at the University of Nicosia   

& Head of Energy & Geopolitics Programme at ELIAMEP