ENGLISH TEXT AT THE END
Στρατηγική πρόταση για την αποτροπή της
λεηλασίας αρχαιολογικών χώρων στην Κύπρο
Του Νικόλα Γεωργίου
Αρχαιολόγος, ανεξάρτητος ερευνητής
Το συνεχιζόμενο πρόβλημα των λεηλασιών αρχαιοτήτων στην Κύπρο θέτει τους αρχαιολόγους και τους ιστορικούς ενώπιον μιας καταστροφικής διάβρωση της γνώσης από τον άνθρωπο. Το σκάψιμο των αρχαίων αντικειμένων εν ονόματι του «μαύρου κέρδους» της αγοράς έχει οδηγήσει ολόκληρες περιοχές του αρχαίου κυπριακού τοπίου σε λεηλασία ακόμη και στις ελεύθερες περιοχές.
Σημαντική βάση στην προσπάθεια να δοθεί ένα τέλος στις λεηλασίες αρχαιοτήτων στην Κύπρος μπορεί κάλλιστα να είναι η διαμόρφωση και εφαρμογή ενός στρατηγικού σχεδίου που να αποτρέπει σε μεγάλο βαθμό τις ενέργειες των κλεφτών. Οι δράσεις των ανθρώπων αυτών αποτελούν την έναρξη της διαδικασίας κλοπής και στη συνέχεια της πώλησης των αρχαιοτήτων – μια πράξη που απομακρύνει τα αρχαία αντικείμενα από το φυσιολογικό αρχαιολογικό τους περιβάλλον, καταστρέφοντας πολύτιμες πληροφορίες για το παρελθόν.
Με πειστικά επιχειρήματα έχει υποστηριχθεί ότι, στην περίπτωση της Κύπρου, ορισμένες (συνήθως αγροτικές) κοινότητες στο νησί παράγουν τις περισσότερες από τις εν ενεργεία ομάδες και συμμορίες κλοπής αρχαιοτήτων. Οι ομάδες αυτές στη συνέχεια δρουν στοχευμένα σε συγκεκριμένους αρχαιολογικούς χώρους στις περιοχές τους (Sneddon 2002, Defteros 2007).
Ένα στρατηγικό σχέδιο, νομίζω, καθιστά επιτακτική την ανάγκη να προσδιοριστούν πρωτίστως οι συγκεκριμένες αγροτικές κοινότητες. Στη συνέχεια να αναπτυχθεί με πειθώ στους ανθρώπους των κοινοτήτων αυτών, επιχειρηματολογία ενάντια στη λεηλασία αρχαιοτήτων από μέρους τους ή από τυχόν συνεργάτες τους.
Οι αγροτικές κοινότητες, που κατά προτεραιότητα θα αποτελέσουν μέρος του στρατηγικού αυτού σχεδιασμού, πρέπει να είναι εκείνες όπου είχαν διαπιστωθεί από τους αρχαιολόγους ομαδικές λεηλασίες, οι οποίες ως γνωστό διαταράσσουν συνήθως τους τοπικούς αρχαιολογικούς χώρους, καθώς και περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Αυτές οι κοινότητες στην Κύπρο περιλαμβάνουν μεταξύ πολλών άλλων χωριά και παράκτιες περιοχές κυρίως της Πάφος όπως για παράδειγμα η Σουσκιού, η Κισσόνεργας και τα Κούκλια, καθώς και η Δένεια στην επαρχία Λευκωσίας.
Άμεση εμπλοκή με τους ανθρώπους που ζουν σε αυτές τις περιοχές θα αποτελέσει την ουσιαστική συνιστώσα στη στρατηγική για την αποτροπή λεηλασιών. Η ελπίδα της όλης προσπάθειας , σε τελική ανάλυση, είναι να αλλάξει το περιβάλλον εντός του οποίου μπορεί να εκκολάπτονται και αναπτύσσονται αρχαιοκάπηλοι. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί πείθοντας τις τοπικές κοινότητες ότι υπάρχει μια καλύτερη και καθόλα νόμιμη χρήση του αρχαιολογικού τους πλούτου, που θα μπορούσε να τους αποφέρει κέρδη υπό μορφή κοινωνικής και οικονομικής αξιοποίησης του, δεδομένου ότι θα εργαστούν προς την κατεύθυνση.
Για το λόγο αυτό, υποστηρίζω ότι οι αρχαιολόγοι μας πρέπει να προσπαθήσουν να προσδώσουν ένα νέο ρόλο σε αυτές τις κοινότητες – μέσω της εκπαίδευσης των και της εισαγωγής των σε μεθόδους «κοινοτικής Αρχαιολογίας» - και να ενεργούν ως μεσολαβητές μεταξύ των κατοίκων και της κυβέρνησης.
Στόχος μιας συνολικής στρατηγικής επί του θέματος είναι όπως ορισμένες κοινότητες ή κοινωνικές ομάδες, εγκαταλείψουν την υποστήριξη ή τη συνενοχή τους σε λεηλασίες στην Κύπρος, προσφέροντάς τους μια βιώσιμη εναλλακτική λύση. Επομένως, είναι σκόπιμο στην προσπάθεια αυτή να ενημερωθούν για παρόμοιες κυπριακές περιπτώσεις επιτυχίας όπως η υπόθεση του Μουσείου Αθηένου, το τοπικό Μουσείο του Αρχαίου Ιδαλίου, και ο αρχαίο συνοικισμός της Χοιροκοιτίας που έχει περιληφθεί στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO – ήτοι περιπτώσεις όπου η αρχαιολογία έχει προστατευθεί και διατηρηθεί και παρουσιάζεται σε επισκέπτες έναντι της καταβολής τέλους και προς όφελος του κύρους της περιοχής.
Η πρόταση μου λοιπόν είναι:
• Οι αρμόδιες αρχές να εκπαιδεύσουν και μεσολαβήσουν σε κοινότητες που παρουσιάζουν την πλειοψηφία των περιπτώσεων αρχαιοκαπηλίας - δημιουργώντας μια σχέση συνεργασίας μεταξύ του κοινού και της κυβέρνησης.
• Να εμπλέξουν τις κοινότητες στην όλη αρχαιολογική προσπάθεια που αναπτύσσεται στις περιοχές τους, συμβάλλοντας στην καλύτερη επίτευξη των σκοπών της ένταξης και εκπαίδευσης τους γύρω από το υπό εξέλιξη έργο – δημιουργώντας έτσι και μια λειτουργική σχέση μεταξύ κοινού και αρχαιολόγων.
• Να ενθαρρυνθεί - σε κυβερνητικό επίπεδο - η ανάπτυξη τοπικών μουσείων, υποδομής για επισκέπτες και για τουριστικές διαδρομές, προκειμένου να επωφεληθούν οι τοπικές επιχειρήσεις - είναι ένα οικονομικό κίνητρο κατά της αρχαιολογικής λεηλασίας - ελκύοντας έτσι και τους τουρίστες σε αγροτικές κοινότητες.
05.008.2014
http://strategy-cy.com
English Text
A strategic proposal for the deterrence
of antiquities looting in Cyprus
By Nicholas Georgiou
Archaeologist, independent researcher
The ongoing problem of antiquities looting in Cyprus has presented archaeologists and historians with a catastrophic man-made erosion of knowledge. The digging up of ancient artefacts in the name of black market profit has led to entire areas of the ancient Cypriot landscape being plundered.
The basis of putting a stop to antiquities looting in Cyprus may well lie in putting forward a strategic plan to broadly deter the actions of looters (namely those who do the actual digging) - their actions forming the start of the theft-to-sale process that tears artefacts out of their ancient contexts and destroys valuable information about the past. It has been convincingly argued that, in the case of Cyprus, certain (usually rural) communities on the island produce most of the active looter groups and gangs, which then go on to target ancient sites and landscapes in their local areas (Sneddon 2002, Defteros 2007).
Such a strategic plan, I argue, necessitates a need to target these certain rural communities, engage with their people, and provide an effective persuasion against looting by their own, and their associates.
The rural communities that must be targeted as a priority for any engagement, as part of a strategic plan, should include those previously identified by archaeologists as including active looting groups who are known to routinely disturb local ancient sites and areas-of-interest. These communities notably include villages / localities in coastal Paphos (Souskiou, Kissonerga and Kouklia) as well as Dhenia in the inland Ovgos Valley (Nicosia district), among many others.
Direct engagement with the people living in these localities will form an essential component in the strategy to deter looting. Our hope, ultimately, is to disrupt the environment within which looters thrive - by persuading their local communities that a better, and wholly legitimate use of the archaeological landscape exists, which will profit them in the form of social and economic goals to work towards.
For this reason, I argue that archaeologists must find a new role to pursue in these communities - providing free education and input through "Community Archaeology" methods, and acting as mediators between the public and the Government.
It is the aim of the overall strategy for certain communities / social groups to abandon their support or complicity for looting in Cyprus, by offering them a viable alternative. It is therefore appropriate that we should use Cypriot success stories such as Athienou Museum, the Local Museum of Ancient Idalion, and the Archaeological Reserve of Khirokitia - instances where archaeology has been protected and preserved for presentation to fee-paying tourists and for the benefit of local prestige.
My argument is thusly:
to educate and mediate with the communities that present the majority of looters - creating a working relationship between public and Government.
to involve these communities in archaeological work in their areas for the purposes of inclusion and education - creating a working relationship between public and archaeologists.
to encourage the development of local museums, visitor infrastructure and tourist routes at Government level in order to benefit local businesses economically - an economic incentive against looting by drawing tourists into rural communities .
-
Παραπομπές/ References
Defteros, G. 2007. Tomb Looters of Deneia: the past as property.(In): Frankel D and Webb, J, 2007. The Bronze Age Cemeteries at Deneia in Cyprus. Sweden: Paul Astroms Forlag; 5-12.
Sneddon, A,C. 2002. The Cemeteries at Marki: Using a looted landscape to investigate prehistoric Bronze Age Cyprus. UK: Basingstoke Press.
