Ελλάδα: Σκληρή πορεία με βάθος χρόνου
Του Δρ. Άριστου Αριστοτέλους
Ανεξαρτήτως του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος στην Ελλάδα, η πορεία της χώρας, χωρίς δραστική μείωση του δημόσιου χρέους, θα διαγραφόταν εν πάση περιπτώσει δύσκολη και εξαιρετικά επώδυνη για τον ελληνικό λαό. Τώρα, μετά το δημοψήφισμα του «όχι» στους όρους των δανειστών, και εφόσον συνεχίζει η από μέρους τους άκαμπτη συμπεριφορά, η πορεία της Ελλάδας είτε έτσι είτε αλλιώς ενδέχεται να είναι μακρά και σκληρή, που θα πρέπει η χώρα με σοφία και ψυχραιμία να αντιμετωπισει.
Ασφαλώς, το αμεσότερο πρόβλημα της χώρας είναι η ρευστότητα του χρήματος, το κλείσιμο των τραπεζών και οι κυβερνητικοί περιορισμοί στη διακίνηση κεφαλαίων. Ανεξαρτήτως των κυβερνητικών περιορισμών, που ούτως ή άλλως θα διαρκέσουν για κάποιο χρονικό διάστημα, εάν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δεν παραχωρήσει την αναγκαία βοήθεια που απαιτεί άμεσα το τραπεζικό σύστημα, η κυκλοφορία του χρήματος θα είναι προβληματική, πλήττοντας περαιτέρω την ελληνική οικονομία.
Προφανώς η ΕΚΤ θα ήταν δύσκολο να ενεργοποιήσει πλήρως τους μηχανισμούς στήριξης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος χωρίς την ύπαρξη συμφωνίας της Ελλάδας με τους δανειστές της. Όμως το ύψος του χρέους της χώρας παραμένει το μεγάλο ζητούμενο μιας τέτοιας διευθέτησης για το οποίο οι Ευρωπαίοι εταίροι δεν έχουν επιδείξει διάθεση αποδοχής της μείωσης του, παρόλο που το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπογραμμίζει τη μη βιωσιμότητα του. Μια διευθέτηση με τους ευρωπαϊκούς όρους λιτότητας, χωρίς δραστική ελάφρυνση του χρέους, δεν θα άφηνε περιθώρια στους Έλληνες για να αποπληρώσουν ποτέ τις οφειλές τους, για τις οποίες και οι ίδιοι οι δανειστές ευθύνονται με τις αλόγιστες πιστώσεις που παρείχαν.
Υπάρχουν μια σειρά από λόγους γιατί οι Ευρωπαίοι εταίροι πιθανόν να διατηρήσουν μια αρκετά άκαμπτη συμπεριφορά, οι οποίοι αν και εκ πρώτης όψεως φαίνονται οικονομικοί, ωστόσο είναι βαθύτατα πολιτικοί. Η Γερμανία και άλλες βόρειες χώρες της Ευρώπης - Φινλανδία, κ.λπ - είναι αντίθετες στο ενδεχόμενο να χαριστεί στους Έλληνες μέρος του χρέους. Επίσης, δεξιές κυβερνήσεις της νότιας Ευρώπης όπως της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, φοβούνται ότι τυχόν υποχωρήσεις στην κυβέρνηση της αριστεράς της Ελλάδας θα ενίσχυε τους αριστερούς τους αντιπάλους στις επερχόμενες εκλογές. Χώρες του πρώην Σοσιαλιστικού στρατοπέδου δυσφορούν να επωμισθούν οι λαοί τους μέρος των υποχρεώσεων των Ελλήνων όταν το κατά κεφαλήν τους εισόδημα είναι χαμηλότερο από το ελληνικό. Πέραν τούτου υπάρχει η πεποίθηση ότι αν ενδώσουν στις απαιτήσεις των Ελλήνων, αυτό θα αποτελέσει προηγούμενο για άλλους εταίρους, δηλαδή ότι με ένα δημοψήφισμα θα απαλλάσσονται των υποχρεώσεων τους, ενώ δεν μπορούν να αγνοήσουν και την κοινή γνώμη των χωρών τους. Στο μεταξύ η κρίση με την Ελλάδα παρόλο που θέτει υπό δοκιμασία την αντοχή των ευρωπαϊκών χρηματαγορών, ωστόσο η μείωση της αξίας του Ευρώ έχει καταστήσει πιο ανταγωνιστικές τις εξαγωγές της ευρωζώνης. Ως εκ τούτου είναι περιορισμένες οι πιθανότητες οι πιστωτές να προβούν σε άμεσες παραχωρήσεις προς την Ελλάδα, αναμένοντας πιθανόν ότι η εμβάθυνση της τραπεζικής κρίσης θα διαβρώσει την στήριξη προς το Τσίπρα σύροντας τον σε παραίτηση ή σε συμβιβασμό με τους δικούς τους όρους.
Εφόσον αυτή θα είναι η πορεία των πραγμάτων και η ελληνική κυβέρνηση επιμένει με την λαϊκή εντολή που της δόθηκε στο δημοψήφισμα, ενώ το πρόβλημα ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες παραμένει, τότε χωρίς την επιθυμητή συμφωνία θα βρεθεί αντιμέτωπη με οδυνηρές επιλογές. Είτε θα πρέπει να προχωρήσει με το κούρεμα καταθέσεων όπως έγινε στην Κύπρο, είτε να επιστρέψει στη δραχμή, ανακεφαλαιώνοντας τις τράπεζες, τυπώνοντας χαρτονομίσματα. Αυτό προφανώς είχαν στο μυαλό τους οι διάφοροι εταίροι όταν προειδοποιούσαν την Ελλάδα να δεχτεί τους όρους τους («ναι»), διαφορετικά το «όχι» θα την οδηγούσε εκτός ευρώ, γεγονός που υποδηλοί ότι έχουν ήδη πάρει τις αποφάσεις τους - δηλαδή θα είναι άκαμπτοι στις απαιτήσεις τους έστω και αν αυτό σημαίνει τελικά την έξοδο της από την Ευρωζώνη. Για τη χώρα είτε υπάρξει συμφωνία χωρίς δραστική μείωση του χρέους, είτε οδηγηθεί σε αναγκαστική επάνοδο στη δραχμή, η πορεία της διαγράφεται με βάθος χρόνου και σκληρή. Με τη διαφορά ότι στη δεύτερη περίπτωση θα έχει περισσότερο έλεγχο στη διαμόρφωση της εθνικής οικονομίας και μακροπρόθεσμα ίσως φως στην άκρη του τούνελ. Υπό το πρίσμα των περιστράσεων η ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας είναι με σοφία, αποφασιστικότητα και υπομονή να προγραμματίσει τις πολιτικές της , να βγάλει τη χώρα από την κρίση και να την οδηγήσει με ασφάλεια στην βελτίωση της οικονομίας της και στην ανάπτυξη.
ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ
7 Ιουλίου 2015
