As Turkey continues to forge its own economic and political path, the issue is how much more damage the current system of governance will inflict on the country, and how long and costly fixing the destruction will be.
Η Κεντρική Τράπεζα σύμβολο του πολιτικού θρίλερ της Τουρκία
Του Μαρκ Πιερίνι*
Τη νύχτα της 5ης Ιουλίου, ο πρόεδρος της Τουρκίας απέπεμψε τον κυβερνήτη της κεντρικής τράπεζας της χώρας. Το πρόβλημα ήταν μια μακρόχρονη διαμάχη μεταξύ του αρχηγού του κράτους και των διαδοχικών κυβερνητών σχετικά με τα επιτόκια. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία μπορεί να περάσει από μια άλλη νομισματική κρίση - πέρα από τη μεγάλη κρίση χρέους, την ασυνεπή εξωτερική πολιτική και τις αμυντικές επιλογές και τις ισχυρές νέες τάσεις στην εγχώρια πολιτική. Βλέποντας τα ζητήματα από το εξωτερικό, η ηγεσία της Τουρκίας ζει περισσότερο από ποτέ σε έναν αυτοδημιούργητο θάλαμο ήχου και θέτει τη χώρα σε μεγάλο κίνδυνο. Αυτό είναι ένα ζήτημα που μόνο οι Τούρκοι πολίτες μπορούν να λύσουν.
Η ετυμηγορία του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σχετικά με τον κυβερνήτη της Κεντρικής Τράπεζας Μουράτ Τσετίνκαγια ήταν ξεκάθαρη: «Του είπαμε αρκετές φορές να μειώσουμε τα επιτόκια στις συναντήσεις για την οικονομία. Είπαμε ότι εάν μειωθούν τα επιτόκια, ο πληθωρισμός θα μειωθεί. Δεν έκανε ό, τι ήταν απαραίτητο." Με με τρεις μόνο μικρές φράσεις παραμερίστηκε η ανεξαρτησία της τράπεζας. Προφανώς, η ετυμηγορία των αγορών ήταν επίσης σαφής: τη Δευτέρα μετά την ανακοίνωση της Παρασκευής, η αξία της τουρκικής λίρας μειώθηκε κατά 3% έναντι του δολαρίου και ο δείκτης μετοχών της Κωνσταντινούπολης υποχώρησε κατά 1,5%.
Αυτή η παράλογη διαφωνία δεν είναι νέα. Έχει διαρκέσει χρόνια με διαδοχικούς διοικητές των κεντρικών τραπεζών και υπουργούς οικονομίας και οικονομικών. Η σταθερή πεποίθηση του προέδρου ότι τα χαμηλά επιτόκια θα μειώσουν τον πληθωρισμό έχει μηδενική αξιοπιστία στις διεθνείς αγορές, αλλά η πρόσφατη κίνηση έκανε τα πράγματα χειρότερα. Η αναχώρηση του Τσετίνκαγια καταφέρει ένα πλήγμα στην ανεξαρτησία της τράπεζας, θέτοντας σταθερά τη νομισματική πολιτική στα χέρια του Ο Ερντογάν, ο οποίος τηρεί τις αρχές της ισλαμικής οικονομίας, η οποία απαγορεύει τη χρέωση επιτοκίου. Και αφήνει τον υπουργό οικονομίας και οικονομικών του, ο οποίος είναι και αυτός ο γαμπρός του, να επιδίδεται στις συνηθισμένες θεωρίες συνωμοσίας για υποτιθέμενους ξένους εχθρούς που προσπαθούν να φέρουν γονατίσουν τη χώρα.
Ήταν αρκετά κακό ότι τέτοιες νοσηρές οικονομικές θεωρίες και συμπεριφορά ηχω-θαλάμου προκάλεσαν τη σύγχυση και τον σαρκασμό από τους διεθνείς οικονομικούς κύκλους. Είναι πλέον εμφανές ότι ο μέσος πολίτης της Τουρκίας ή μέλος του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) έχει επίσης χάσει την εμπιστοσύνη του. Ο Τσετινκαγια είναι ο πρώτος κυβερνήτης που απολύθηκε από το 1981, μια εποχή που η Τουρκία κυβερνήθηκε από το στρατό μετά το πραξικόπημα του 1980.
Οι συνέπειες του έπους είναι ευρύτατες. Στο σημερινό σύστημα διακυβέρνησης ενός ατόμου, καμία εναλλακτική άποψη ή πολιτική επιλογή δεν έχει θέση στην Τουρκία. Όταν η ηγεσία, είναι αντιμέτωπη με κακή οικονομική κατάσταση και επιμένει σε παράλογη πολιτική που απορρίπτεται σθεναρά τόσο σε διεθνές όσο και σε εσωτερικό επίπεδο, αυτή θα εφαρμοστεί ούτως ή άλλως από τους υποτελείς του και τας μέλη της οικογένειας. Άλλα παραδείγματα λανθασμένων πολιτικών αφθονούν, και εκτείνονται από ένα προκατειλημμένο σύστημα δημόσιων συμβάσεων μέχρι τη τάση δημιουργίας μεγάλων έργων υποδομής αμφιβόλου βιωσιμότητας. Ένα σύστημα στο οποίο το κράτος δικαίου έχει εξαφανιστεί και οι αντίθετες φωνές δεν είναι ανεκτές δεν μπορεί να οδηγήσει την Τουρκία σε μια πορεία σταθερότητας και ευημερίας.
Συμπτωματικά (ή όχι), η απομάκρυνση του διοικητή της κεντρικής τράπεζας ακολουθήθηκε από την παραίτηση του πρώην Τούρκου Αναπληρωτή Πρωθυπουργού Αλί Μπαμπακάν από το ΑΚΡ με μια έντονα διατυπωμένη ανακοίνωση: «Υπό τις σημερινές συνθήκες, η Τουρκία χρειάζεται ένα ολοκαίνουργιο όραμα για το μέλλον της. Υπάρχει ανάγκη για σωστές αναλύσεις σε κάθε τομέα, για νέες στρατηγικές, σχέδια και προγράμματα για τη χώρα μας. . . . Έχει γίνει αναπόφευκτο να ξεκινήσει μια νέα προσπάθεια για το παρόν και το μέλλον της Τουρκίας. Πολλοί από τους συναδέλφους μου και αισθάνομαι μεγάλη ιστορική ευθύνη απέναντι σε αυτή την προσπάθεια. "
Ο Babacan, ένας συντηρητικός πολιτικός με εξαιρετικά επιτυχημένο οικονομικό ρεκόρ, απολαμβάνει αξεπέραστη διεθνή αξιοπιστία. Η άποψη από το εξωτερικό είναι ότι, η παραίτησή του μεταφέρει ένα απλό μήνυμα στους συμπολίτες του: η διόρθωση των παρελθόντων πολιτικών λαθών στους τομείς της οικονομίας, της διακυβέρνησης και των εξωτερικών σχέσεων δεν μπορεί πλέον να επιτευχθεί στο σημερινό κυβερνητικό σύστημα.
Πολλές φωνές, ειδικά στο ΑΚΡ τις τελευταίες ημέρες και εβδομάδες, προσπάθησαν να πείσουν την ηγεσία ότι απαιτούνται βαθιές αλλαγές. Ωστόσο, φαίνεται ότι δεν υπάρχει πλέον περιθώριο για διαφωνία, καθώς οι αντιρρήσεις τους στις επικρατούσες πολιτικές επιλογές έχουν απλώς παραμεριστεί.
Τα προβλήματα της Τουρκίας έχουν αυξηθεί πολύ περισσότερο από τις ανησυχίες της οικονομικής πολιτικής. Η ατομική προεδρία της Τουρκίας έχει ως αποτέλεσμα όλο και πιο ασυντόνιστες επιλογές άμυνας και εξωτερικής πολιτικής. Η άμυνα είναι ένα παράδειγμα: Αυτός το μήνα, η χώρα συμμετέχει στη στρατιωτική άσκηση του SeaBreeze του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα εκτός Ουκρανίας - μια επίδειξη δύναμης που απευθύνεται στη Μόσχα. Παράλληλα, η Άγκυρα ασκεί ναυτικές ασκήσεις με το ρωσικό ναυτικό και δύναται να τοποθετεί ρωσικούς πυραύλους S-400 στο έδαφός της, με τη χρησιμοποίηση σχετικού ρωσικού προσωπικού.
Ούτε και η εξωτερική του πολιτική δεν απρόσβλητη από απότομες στροφές. Ο πρόεδρος της Τουρκίας ήταν ένας μακρόχρονος ισχυρός υπερασπιστής της μειονότητας των Ουιγούρων της Κίνας, αλλά το πρόσφατο ταξίδι του στην Κίνα οδήγησε σε απροσδόκητο έπαινο για την ευτυχισμένη ζωή των Ουιγούρων: «Είναι γεγονός ότι οι κάτοικοι όλων των εθνοτήτων στην επαρχία της Κίνας του Σι Τσινπίνγκ [πατρίδα των Ουιγούρων] ζουν ευτυχώς εν μέσω της ανάπτυξης και της ευημερίας της Κίνας." Η ανάγκη της Τουρκίας για επενδύσεις και εμπόριο, καθώς και η προβολή της δημοτικότητας της ηγεσίας στις μη δυτικές χώρες, μπορεί να εξηγήσει αυτή την κίνηση.
Κυβερνητικοί αξιωματούχοι έβαλαν ένα επικάλυμμα συνοχής σε τόσο μεγάλους διαχωρισμούς, λέγοντας ότι η Τουρκία θα πρέπει να έχει καλές σχέσεις με όλες τις δυνάμεις στον κόσμο. Αυτός θα ήταν ένας θεμιτός στόχος εάν κάποιες από αυτές τις δυνάμεις - η Κίνα και η Ρωσία - δεν ήταν σε πόλεμο, οικονομικά και στρατηγικά, με τους παραδοσιακούς συμμάχους της Τουρκίας στο παρελθόν και εάν η οικονομία της Τουρκίας δεν ήταν βαθιά ενσωματωμένη με αυτή της ΕΕ.
Η σημερινή πραγματικότητα είναι ότι οι επιλογές Ερντογάν μπορούν να επικρατήσουν μόνο με το κόστος μιας συνεχιζόμενης αποσυναρμολόγησης του κράτους δικαίου στη χώρα, μιας ατελείωτης καταδίωξης των πρώην συμμάχων του AKP που υποστηρίζουν τον αυτοεξόριστο ιεροκήρυκα Φεδουλλάχ Γκιουλέν και την εντεινόμενη αντι-δυτική αφήγηση. Όλες αυτές οι επιλογές είναι επιζήμιες για την πολιτική σταθερότητα της χώρας, την οικονομική ελκυστικότητα και τη διπλωματία. Η ηχηρή ήττα του ΑΚΡ στην επανάληψη των εκλογών της Κωνσταντινούπολης στις 23 Ιουνίου δεν ήταν απλώς μια ενοχλητική λανθασμένη εκτίμηση. ήταν ένα σαφές σημάδι μιας βαθιάς λαχτάρας για σημαντικές πολιτικές αλλαγές.
Ομοίως, οι ηγέτες των συμμαχικών χωρών προσπάθησαν να μεταφέρουν μηνύματα μετριοπάθειας για την άμυνα, την οικονομική πολιτική, τις πολιτικές δίκες και την ελευθερία έκφρασης. Έχουν αγνοηθεί με συνέπεια. Προς το παρόν, το πολιτικό θρίλερ της Τουρκίας συνεχίζεται αμείλικτα. Πώς θα επιλυθεί εναπόκειται στους πολίτες της Τουρκίας να το πουν. Τα ερωτήματα είναι πόση περισσότερη ζημία θα προκαλέσει το σημερινό σύστημα διακυβέρνησης στη χώρα και πόσος καιρός και κόστος θα απαιτηθεί για να διορθωθεί η καταστροφή.
*OMarc Pierini είναι μελετητής και ερευνητής με επίκεντρο τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και την Τουρκία.
ENGLISH TEXT
A Central Bank as the Symbol of Turkey’s Political Thriller
By Marc Pierini
On the night of July 5–6, Turkey’s president dismissed the country’s central bank governor. At issue was a long-running dispute between the head of state and successive governors over interest-rate levels. As a result, Turkey may be going through another currency crisis—on top of a major debt crunch, inconsistent foreign policy and defense choices, and powerful new trends in domestic politics. Seen from abroad, Turkey’s leadership is more than ever living in a self-made echo chamber and putting the country at great risk. This is a quandary only Turkish citizens can solve.
Turkish President Recep Tayyip Erdoğan’s verdict on Central Bank Governor Murat Cetinkaya was crystal clear: “We told him several times to cut interest rates at meetings on the economy. We said that if rates fall, inflation will fall. He didn’t do what was necessary.” Gone was the bank’s independence in just three short sentences. Predictably, the markets’ verdict was clear too: on the Monday after the Friday night announcement, the value of the Turkish lira fell by 3 percent against the dollar and the Istanbul stock index dropped by 1.5 percent.
This absurd dispute is not new. It has gone on for years with successive central bank governors and ministers of economy and finance. The president’s firm belief that low interest rates will decrease inflation has zero credibility with international markets, but the recent move made things worse. Çetinkaya’s departure deals a blow to the bank’s independence, putting monetary policy firmly in the hands O Erdogan, who adheres to the principles of Islamic finance, which prohibits the charging of interest. And it leaves his minister of economy and finance, who is also his son-in-law, peddling the usual conspiracy theories about supposed foreign enemies trying to bring the country to its knees.
It was bad enough that such ill-footed economic theories and echo-chamber behavior elicited bemusement and sarcasm from international financial circles. It is now apparent that the average citizen of Turkey or member of the ruling Justice and Development Party (AKP) has lost confidence too. Çetinkaya is the first governor to be sacked since 1981, a time when Turkey was ruled by the military after the 1980 coup.
The implications of the saga are wide ranging. In today’s one-man-rule system, no alternative views or policy choices have a place in Turkey. When, against a dire economic backround, the leadership insists on an absurd policy that is firmly rejected both internationally and internally, it will be implemented no matter what by yes-men or family members. Other examples of misguided policies abound, from a biased public-procurement system to a penchant for infrastructure megaprojects of dubious sustainability. A system in which the rule of law has disappeared and dissenting voices are not tolerated cannot lead Turkey onto a path of stability and prosperity.
Coincidentally (or not), the sacking of the central bank governor was followed by former Turkish deputy prime minister Ali Babacan’s resignation from the AKP with a strongly worded statement: “Under the current conditions, Turkey needs a brand new vision for its future. There is a need for correct analyses in every area, newly developed strategies, plans and programs for our country. . . . It has become inevitable to start a new effort for Turkey’s present and future. Many of my colleagues and I feel a great and historic responsibility towards this effort.”
Babacan, a conservative politician with a highly successful economic record, enjoys unsurpassed international credibility. Seen from abroad, his resignation conveeys a simple message to his fellow citizens: correcting past policy mistakes in the economic, governance, and foreign relations fields can no longer be achieved in the current system of government.
Many voices, especially in the AKP in recent days and weeks, have tried to impress on the leadership that profound changes are necessary. But there seems to be no more room for dissent, as their objections to prevailing policy choices have simply been brushed aside.
Turkey’s problems have grown much larger than just economic policy concerns. Turkey’s one-man presidency is resulting in increasingly inconsistent defense and foreign policy choices. Defense is a case in point: This month, the country is involved in NATO’s Sea Breeze military exercise in the Black Sea off Ukraine—a show of force aimed at Moscow. But at the same time, Ankara conducts naval exercises with the Russian navy and may deploy Russian S-400 missiles on its soil, with the use of associated Russian personnel.
Foreign policy is not immune either from abrupt U-turns. Turkey’s president was a long-standing staunch defender of China’s Uighur minority, but his recent trip to China resulted in unexpected praise for the happy lives of the Uighurs:: “It’s a fact that residents of all ethnicities in China’s Xinjiang [province, home to the Uighurs] are living happily amid China’s development and prosperity.” Turkey’s need for investment and trade, as well as to showcase the leadership’s popularity in non-Western countries, may explain this move.
Government officials put a veneer of consistency on such wide splits, saying that Turkey should entertain good relations with all powers in the world. This would be a legitimate objective if some of those powers—China and Russia—had not been at war, economically and strategically, with Turkey’s traditional allies in the past, and if Turkey’s economy were not profoundly integrated with that of the EU.
The current reality is that Erdoğan’s choices can prevail only at the cost of a continued dismantling of the rule of law in the country, an endless chase for the AKP’s former allies who support self-exiled preacher Fethullah Gülen, and ramped-up anti-Western narratives. All these options are detrimental to the country’s political stability, economic attractiveness, and diplomatic standing. The AKP’s resounding defeat in the June 23 rerun of the Istanbul mayoral election was not just a vexing miscalculation; it was a clear sign of a deep longing for major political changes.
Similarly, leaders of allied countries have tried to convey messages of moderation on defense, economic policy, political trials, and freedom of expression. They have consistently been ignored.
For the moment, Turkey’s political thriller goes on unabated. How it resolves itself will be for the citizens of Turkey to say. The questions are how much more damage the current system of governance will inflict on the country, and how long and costly fixing the destruction will be.
*Marc Pierini is a scholar and a researcher focusing on developments in the Middle East and Turkey.
21/07/2019
