CCSS

Δρ. Άριστος Αριστοτέλους

Οι εξελίξεις στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέση Ανατολής (ΑΜΜΑ) μετά τον Ψυχρό Πόλεμο και τα γεγονότα που ακολούθησαν την Αραβική Άνοιξη καθιστούν την περιοχή αυτή εστία επικίνδυνων συγκρούσεων και γεωπολιτικού ανταγωνισμού μεταξύ τοπικών δυνάμεων αλλά και σημαντικών διεθνών δρώντων. Η κρίση στη Συρία, η δράση του Ισλαμικού Κράτους,  ο αιματηρός εμφύλιος πόλεμος στην Υεμένη, η ένταση με το Κατάρ, το Κουρδικό, η αβεβαιότητα για το μέλλον καθεστώτων στη Μέση Ανατολή και η ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο – πέραν του Παλαιστινιακού, του Κυπριακού και της ελληνοτουρκικής διαφοράς στο Αιγαίο – και η επιχειρησιακή εμπλοκή ντόπιων και ξένων δυνάμεων έχουν αλλάξει το στρατιωτικό και στρατηγικό τοπίο στην περιοχή.

Η στρατιωτική ισχύ και ο συσχετισμός δυνάμεων διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο στην άσκηση επιρροής και στη διαμόρφωση των εξελίξεων στην ΑΜΜΑ, καθώς οι προϋπολογισμοί αρκετών χωρών της περιοχής επιβαρύνονται με δισεκατομμύρια δολάρια αμυντικών δαπανών. Υπό τις συνθήκες και δεδομένης της επιθετικότητας που επιδεικνύει η Άγκυρα στην περιοχή, η παρούσα μελέτη εξετάζει ορισμένους παράγοντες όπως γεωγραφικούς, δημογραφικούς, οικονομικούς και κυρίως στρατιωτικούς ως ένδειξη ισχύος  και επιχειρεί να απαντήσει στο επίκαιρο ερώτημα ποιοι είναι οι συσχετισμοί δυνάμεων στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Επίσης, πιο το εκτόπισμα της Τουρκίας  σε σύγκριση με τις άλλες μεσανατολικές ή και ταυτόχρονα μεσογειακές χώρες - ιδιαίτερα σε σχέση με την Ελλάδα στο Αιγαίο και με την Κύπρο; Ποια συμπεράσματα και διαπιστώσεις προκύπτουν από τη σύγκριση αυτή;

Για τους σκοπούς της μελέτης έχουν επιλεγεί οι πιο σχετικές με το αντικείμενο χώρες δρώντες στη Μέση Ανατολή, ορισμένες από αυτές είναι ταυτόχρονα και μεσογειακές που μαζί με την ευρωπαϊκή Ελλάδα και την Κύπρο καλύπτουν και το χώρο της Ανατολικής Μεσογείου. Οι χώρες αυτές είναι η Τουρκία, η Ελλάδα, το Ισραήλ, η Συρία, η Αίγυπτος, ο Λίβανος, η Ιορδανία, το Ιράκ, το Ιράν, η Σαουδική Αραβία και η Κύπρος. Ως στοιχεία σύγκρισης παραθέτονται δεδομένα όπως πληθυσμιακά, γεωγραφικά, το μέγεθος του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), οι αμυντικές δαπάνες και άλλοι οικονομικοί δείκτες και  αριθμητικά μεγέθη σε ότι αφορά τις ένοπλες τους δυνάμεις στο Στρατό, την Αεροπορία και το Ναυτικό, τη δύναμη πυρός,  τις καταστρεπτικές τους ικανότητες και τους εξοπλισμούς των υπό εξέταση χωρών. Τα στοιχεία προέρχονται από έγκυρες και προσβάσιμες πηγές όπως το IISS, τη CIA, EIU, ΝΑΤΟ, OASE, OECDE, SIPRI, GPFStrength, Eurostat, CCIS κ.α.  .

Έκταση Εδάφους και Πληθυσμός

Η Τουρκία είναι γεωγραφικά και πληθυσμιακά μεγάλη χώρα στο χώρο της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Δεν είναι όμως η μεγαλύτερη ούτε σε έκταση ούτε σε πληθυσμό. Την μεγαλύτερη έκταση έχει η Σαουδική Αραβία με 2.13 εκ. τ.χ., ακολουθεί το Ιράν με 1.63 εκ. τ.χ, η Αίγυπτος με 997.739 τ.χ.  και μετά η Τουρκία με 783.562 τ.χ. σε σύγκριση με την Ελλάδα η έκταση της οποίας είναι 131.957 τ.χ., το Ισραήλ 20.325 τ.χ. και την Κύπρο 9.251 τ.χ.

Πληθυσμιακά η μεγαλύτερη χώρα είναι η Αίγυπτος με 97 εκ. , το Ιράν με 82 εκ. και Τρίτη η Τουρκία με 80.8 εκ. ( όσο περίπου και η Γερμανία - η πολυπληθέστερη χώρα στην Ευρώπη), το Ιράκ 38.1 εκ.,  η Σαουδική Αραβία 28.5 εκ. και η Συρία 18 εκ., σε σύγκριση με 10.7 εκ.  της Ελλάδας, 8.2 εκ. του Ισραήλ - όσο περίπου και της Ιορδανίας -  6.2 εκ. του Λιβάνου και 1.2 εκ. της Κύπρου.

Οικονομία 

Η Τουρκία με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της να ανέρχεται στα $ 841δις κατέχει την πρώτη θέση ανάμεσα στις χώρες της ΑΜΜΑ στον τομέα αυτό. Ακολουθεί η  Σαουδική Αραβία της οποίας το ύψος του ΑΕΠ ανέρχεται στα $679 δις, το Ιράν $428 δις, το Ισραήλ $348 δις  και η Αίγυπτος $332 δις.  Στην Ελλάδα το ΑΕΠ ανέρχεται στα $204 δις και στην Κύπρο στα $21.1 δις.

Τον υψηλότερο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης στην περιοχή έχει η Τουρκία με 7,3% και η Αίγυπτος με 5,3% αλλά διαβρώνεται από τα υψηλά επίπεδα πληθωρισμού (10,3% και 23,5% αντίστοιχα).  Ακολουθούν μετά το Ιράν με 4,6 % ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης, η Κύπρος με 3.9%, το Ισραήλ 2,9%, ο Λίβανος 2%, η Ελλάδα 1,9%, η Ιορδανία 1,8% ενώ αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης – 0,5% παρουσιάζει το Ιράκ, η Σαουδική Αραβία -1,2% και η Συρία -5,3%.

Όσον αφορά το Κατά Κεφαλήν Εισόδημα (ΚΚΕ), στην Τουρκία ανέρχεται στα  $10.439 και είναι κατά πολύ μικρότερο σε σχέση με το Ισραήλ όπου ανέρχεται στα $39.974 και την Κύπρο $24.741,  που είναι και τα υψηλότερα στην περιοχή. Ακολουθεί η Σαουδική Αραβία με $20.957 και η Ελλάδα  $18.945. Στο Λίβανο το ΚΚΕ είναι  $11.684, στο Ιράν $5.252, στο Ιράκ $4.958 και στην Αίγυπτο $3.685.

 Δαπάνες για την Άμυνα

Το σύνολο των δαπανών για την άμυνα  στις χώρες της Μέσης Ανατολής ανέρχονται στα $145.4 δις σε σύγκριση με  $248.5 δις στην Ευρώπη. Στην περιοχή της ΑΜΜΑ την πρώτη θέση όσον αφορά τις αμυντικές δαπάνες κατέχει η Σαουδική Αραβία με $76.7 δις, ακολουθεί το Ιράκ με $19,3 δις , το Ισραήλ με $18,5 δις,  το Ιράν με $16 δις  και η Τουρκία με $7.9 δις. Η Ελλάδα διαθέτει $4.7 δις για την άμυνα της, η  Αίγυπτος $2.67 δις,  ο  Λίβανος $1.8 δις,  η Ιορδανία $1.6 δις και η Κύπρος $397 εκ.

 Ως ποσοστό επί του ΑΕΠ οι αμυντικές δαπάνες στη Μέση Ανατολή ανέρχονται στο 5,40% του ΑΕΠ του συνόλου των χωρών της περιοχής αυτής, ενώ στην Ευρώπη είναι της τάξης του 1,34%. Τις υψηλότερες δαπάνες για την άμυνα στις υπό εξέταση χώρες της ΑΜΜΑ, ως  ποσοστό επί του ΑΕΠ, έχει η Σαουδική Αραβία με 11,30%, το Ιράκ με 10%, το Ισραήλ με 5,33%, η Ιορδανία με 4,04%, το Ιράν με 3,75% και ο Λίβανος 3,54%. Η Ελλάδα που έχει το υψηλότερο ποσοστό αμυντικών δαπανών στην Ευρώπη και στο ΝΑΤΟ (μετά τις ΗΠΑ) διαθέτει το 2,37% του ΑΕΠ, η Κύπρος 1,80%,  η Αίγυπτος 1,30% και η Τουρκία 0,95%, 

 Όσον αφορά την Κατά Κεφαλήν Δαπάνη για την Άμυνα (ΚΚΔΑ) ο μέσος όρος στη Μέση Ανατολή ανέρχεται στα $388 σε σύγκριση με $410 στην Ευρώπη. Στις υπό εξέταση χώρες της ΑΜΜΑ την πρώτη θέση σε ΚΚΔΑ έχουν η Σαουδική Αραβία με $2.684 και το Ισραήλ με ποσό $2.235. Ακολουθούν το Ιράκ με $492 και η Ελλάδα με $436. Στην Κύπρο η ΚΚΔΑ είναι $325,  στο Λίβανο 300, στο Ιράν 195, στην Ιορδανία 160,  στην Τουρκία $99 και στην Αίγυπτο $28.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Το Σύνολο του Στρατιωτικού Ανθρώπινου Δυναμικού

Το Ιράν με 523.000 άτομα υπό τα όπλα και η Αίγυπτος με 438,500 είναι οι χώρες με το μεγαλύτερο ανθρώπινο στρατιωτικό δυναμικό στις υπό  εξέταση χώρες της ΑΜΜΑ. Στην τρίτη θέση είναι η Τουρκία με 355.200 άτομα υπό τα όπλα, ενώ στο χώρο της Ευρώπης η χώρα αυτή έχει το μεγαλύτερο στρατό, ακολουθούμενη από τη Γαλλία με 203.000,  τη Γερμανία με 177.000 και την Ιταλία με 175.000 αντίστοιχα.  Η Σαουδική Αραβία διαθέτει 227.000 στρατιώτες, το Ισραήλ 177.000,  η Συρία 142.500 και η Ελλάδα 141.350 ( είναι 6^η χώρα στην Ευρώπη, μετά το Ηνωμένο Βασίλειο που διαθέτει 150.000). Η Κύπρος με 10.000 στρατιωτικό ανθρώπινο δυναμικό είναι η μικρότερη αριθμητικά δύναμη στην περιοχή. Προηγούνται το Ιράκ και ο Λίβανος που διαθέτουν 64.000 και 60.000 στρατιώτες αντίστοιχα.

ΣΤΡΑΤΟΣ

Ανθρώπινο Δυναμικό

Το Ιράν και η Αίγυπτος διαθέτουν και στο Στρατό το μεγαλύτερο ανθρώπινο δυναμικό, 350,000 και 310.000 αντίστοιχα. Ακολουθούν η Τουρκία με 258.700, το Ισραήλ 133.000, η Συρία 105.000, η Ελλάδα 93.500, η Σαουδική Αραβία 75.000,  η Ιορδανία 74.000, ο Λίβανος 56.000 και η Κύπρος 10.000. 

Κύρια Άρματα Μάχης

Το μεγαλύτερο αριθμό αρμάτων μάχης ανάμεσα στις χώρες της περιοχής της ΑΜΜΑ διαθέτει η Τουρκία, η οποία με 2.485 άρματα μάχης είναι και  η ισχυρότερη στον τομέα αυτό στο χώρο της Ευρώπης μαζί με την Ελλάδα,  που διαθέτει 1.341 άρματα μάχης. Και οι δύο χώρες, Τουρκία και Ελλάδα,  διαθέτουν κυρίως γερμανικάLeopard και αμερικανικά M-60.  Εξίσου ισχυρή όπως και η Τουρκία στον τομέα αυτό είναι η Αίγυπτος με 2.460 ( αμερικανικά Μ1 Abrahams, M-60 και ρωσικά T -72, T-54). Το Ιράν διαθέτει 1.513  άρματα μάχης ( ρωσικά Τ-72, βρετανικά Chieftain και αμερικανικά M-60, M-47/48), η Σαουδική Αραβία 900 (γαλλικά AMX-30, αμερικανικά M1A2/A2S και M-60), η Ιορδανία 572 (βρετανικά Challenger και αμερικανικά M-60), το Ισραήλ 460 ( ισραηλινά Merkava). Η Κύπρος διαθέτει 134 άρματα μάχης κυρίως ρωσικά ΤU-80.

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

Ανθρώπινο Δυναμικό

Μεταξύ των υπό εξέταση χωρών της ΑΜΜΑ η Τουρκία με 50.000 διαθέτει το πολυπληθέστερο ανθρώπινο δυναμικό στην Πολεμική Αεροπορία. Ακολουθούν το Ισραήλ με 34.000, η Αίγυπτος και το Ιράν με 30.000 έκαστη, η Ελλάδα με 20.000, η Σαουδική Αραβία επίσης 20.000,  η Συρία 15.000, η Ιορδανία 12.000, το Ιράκ 4.000 και ο Λίβανος 1.800.

Μαχητικά και Άλλα Αεροσκάφη

Αίγυπτος και Ισραήλ είναι οι ισχυρότερες σε αριθμό μαχητικών αεροσκαφών στο χώρο της ΑΜΜΑ  και ακολουθούν η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, το  Ιράν και η Ελλάδα.  Η Αίγυπτος διαθέτει 557μαχητικά αεροσκάφη κυρίως γαλλικά Mirage και αμερικανικά F-16, F-4E,  καθώς και μεταγωγικά Hercules (ΗΠΑ). Το Ισραήλ διαθέτει 347μαχητικά αμερικανικά τύπου F-15A/Β/C/D, F-16 F-4, καθώς και 4 Αεροσκάφη Έγκαιρης Προειδοποίησης και μεταγωγικά Hercules..  Η Σαουδική Αραβία διαθέτει  365 μαχητικά αεροσκάφη όπως  βρετανικά Tornadoκαι αμερικανικά F-1AC, D/S, καθώς και Αεροσκάφη Έγκαιρης Προειδοποίησης και μεταγωγικά 

  Hercules. To Ιράν διαθέτει 334 μαχητικά αεροσκάφη - αμερικανικά F-5 διαφόρων τύπων,  F-7 και F-14 όπως και ρωσικά MiG. Διαθέτει επίσης μεταγωγικά Hercules και  ρωσικά ilyushin il-76 (γνωστά στο NATO ως Candid).  Η Τουρκία διαθέτει 333 μαχητικά αεροσκάφη F-15, F-16 και F-4E, καθώς και Αεροσκάφη Έγκαιρης Προειδοποίησης,  αεροσκάφη Ιπτάμενου ανεφοδιασμού και μεταγωγικά Hercules - όλα σχεδόν αμερικανικής κατασκευής ή προελεύσεως. Η Ελλάδα διαθέτει 218 μαχητικά αεροσκάφη όπως γαλλικά Mirage και αμερικανικά F-15, F-16, F-4,  καθώς επίσης και Αεροσκάφη Έγκαιρης Προειδοποίησης και μεταγωγικά Hercules και Spartan(ιταλικά). Περίπου ισάριθμο μαχητικών αεροσκαφών διαθέτει η Συρία κυρίως ρωσικά MiG διαφρων τύπων,  Su-22 και Su-24, καθώς και μεταγωγικά ilyushin il-76. Η Ιορδανία διαθέτει 67 αμερικανικά μαχητικά F-16AM/BM, το Ιράκ 60 ( F-16 και ρωσικά Su-25) και ο Λίβανος 5 (βρετανικά Hunter), καθώς και αριθμό μεταγωγικών αεροσκαφών.

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ

Ανθρώπινο Δυναμικό

Στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, η Τουρκία με 45.000 διαθέτει επίσης το μεγαλύτερο ανθρώπινο δυναμικό στο Πολεμικό Ναυτικό. Ακολουθούν η Αίγυπτος με 18.500, η Ελλάδα με 14.000 και το Ισραήλ με 9.500. Η Συρία διαθέτει 4.000, ο Λίβανος 1.800 και η Κύπρος γύρω στους 600. 

Ναυτικά Μέσα

Σε ναυτικά μέσα, η Αίγυπτος είναι η μόνη χώρα της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου που διαθέτει δύο γαλλικά ελικοπτεροφόρα  κλάσης Mistral  με δυνατότητες αμφίβιων επιχειρήσεων , προσφέροντας της σημαντικό πλεονέκτημα, ενώ  η Τουρκία αναμένεται έως το 2021 να παραλάβει το πρώτο της ελαφρύ αεροπλανοφόρο.

Όσον αφορά τα υπόλοιπα μέσα, τις μεγαλύτερες ναυτικές δυνάμεις διαθέτουν η Τουρκία και η Ελλάδα.  Η Τουρκία διαθέτει 12 υποβρύχια, 18 φρεγάτες και 6 κορβέτες κυρίως γερμανικής, και γαλλικής προέλευσης , καθώς και 47 περιπολικά, 15 σκάφη ναρκοπολέμου/ναρκαλιευτικά, 5 αποβατικά πλοία και 30 αποβατικά σκάφη.

Η Τουρκία πλεονεκτεί ελαφρά έναντι  στην Ελλάδα  η οποία επίσης διαθέτει αξιόλογες ναυτικές ικανότητες όπως 11 υποβρύχια, 13  φρεγάτες, 5 κορβέτες κυρίως ολλανδικής και γερμανικής κατασκευής, καθώς και 28 περιπολικά,  4 σκάφη ναρκοπολέμου/ναρκαλιευτικά, 5 αποβατικά πλοία και 15 αποβατικά σκάφη. 

Η Αίγυπτος διαθέτει  4 υποβρύχια, 8 φρεγάτες και 3 κορβέτες κυρίως ρωσικής, αμερικανικής, ισπανικής και γαλλικής κατασκευής. Διαθέτει 61 περιπολικά υπερτερώντας έναντι των υπολοίπων χωρών της Ανατολικής Μεσογείου, 14 σκάφη ναρκοπολέμου/ναρκαλιευτικά, 5 αποβατικά πλοία και 15 αποβατικά σκάφη. Το ισραηλινό Ναυτικό έχει 5 υποβρύχια, 3 κορβέτες γερμανικής και αμερικανικής κατασκευής ή και ισραηλινής σχεδίασης, καθώς και 45 περιπολικά και 3  αποβατικά πλοία. Ο Λίβανος διαθέτει μόνο 13 περιπολικά και 1 αποβατικό σκάφος και η Κύπρος 7 περιπολικά και ένα σκάφος ανοικτής θαλάσσης.

ΔΥΝΑΜΗ ΠΥΡΟΣ

Η δύναμη πυρός μιας χώρας – ήτοι η καταστρεπτική ικανότητα των στρατιωτικών της μέσων  - θα ήταν δυνατό, κατά κάποιο όχι απόλυτο τρόπο, να ιεραρχηθεί χρησιμοποιώντας ορισμένα μετρίσιμα  και άλλα στοιχεία, μερικά εκ των οποίων έχουν καταγραφεί πιο πάνω. Βάσει παρόμοιων υπολογισμών η Τουρκία και η Αίγυπτος κατατάσσονται στο «GlobalFirePower» ανάμεσα στις δέκα χώρες με τη μεγαλύτερη δύναμη πυρός παγκοσμίως,  κατέχοντας την 8^η και 10^η θέση αντίστοιχα. Την 9^η θέση κατέχει η Γερμανία. Στις πρώτες επτά θέσεις  βρίσκονται οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιαπωνία.

Στο χώρο της Ευρώπης η Τουρκία, με βάση τις ανωτέρω κατατάξεις,  κατέχει την 3^η θέση και η Ελλάδα την 8^η. Από δε τις χώρες μέλη του ΝΑΤΟ η Τουρκία είναι η 4^η  χώρα σε δύναμη πυρός και η Ελλάδα η δέκατη (28^η θέση διεθνώς), ενώ στο χώρο των Βαλκανίων η Τουρκία είναι η πρώτη και η Ελλάδα η δεύτερη.

Στην Ανατολική  Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, η Τουρκία και η Αίγυπτος συγκρινόμενες με τις υπό εξέταση χώρες έχουν τη μεγαλύτερη δύναμη πυρός στην περιοχή, ακολουθούμενες από το Ισραήλ (15^η θέση διεθνώς), το Ιράν (21^η θέση διεθνώς) τη Σαουδική Αραβία (24^η θέση διεθνώς ) την Ελλάδα (28^η θέση διεθνώς), τη Συρία (44^η  θέση διεθνώς ), το Ιράκ (59^η θέση διεθνώς ), την Ιορδανία (72^η θέση διεθνώς ) και το Λίβανο (98^η  θέση διεθνώς).

Τουρκία, Δύναμη Πυρός και Συσχετισμοί Δυνάμεων

Με βάση τα προαναφερθέντα στοιχεία και δείκτες, η Τουρκία προβάλει ως πολύ σημαντική χώρα σε δύναμη πυρός, αλλά τόσο στον υπολογισμό των δεδομένων αυτών, όσο και στη γενικότερη σύγκριση δυνάμεων στην περιοχή, οι συσχετισμοί ισχύος επηρεάζονται και από άλλους παράγοντες, που δεν υπολογίζονται στην ανωτέρω κατάταξη. Τέτοιοι παράγοντες είναι  για παράδειγμα η κατοχή πυρηνικών όπλων, βαλλιστικών πυραύλων και άλλων μέσων μαζικής καταστροφής ( χημικά όπλα κ.λπ), καθώς επίσης και τα μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει μια χώρα και  η οργάνωση, εκπαίδευση, συνοχή και αποτελεσματικότητα των δυνάμεων της. 

Πυρηνικά Όπλα και Βαλλιστικοί Πύραυλοι

Η κατοχή πυρηνικών ικανοτήτων και άλλων μέσων μαζικής καταστροφής όπως χημικών όπλων και πυραύλων δίνει άλλη διάσταση στο εκτόπισμα και τη στρατιωτική ισχύ. Το Ισραήλ αν και σχετικά μικρή χώρα σε έκταση και πληθυσμό, εντούτοις είναι  αξιόλογη δύναμη στην ΑΜΜΑ, αλλά γίνεται ακόμη πολύ πιο ισχυρή και σημαντική - με τεράστια δύναμη πυρός - σε σχέση με τις υπόλοιπες δυνάμεις στην περιοχή και βέβαια την Τουρκία καθότι είναι η μόνη χώρα που κατέχει  πυρηνικά όπλα. Διαθέτει βαλλιστικούς πυραύλους εδάφους-  εδάφους, JerichoI, IIκαι III, με βεληνεκές που κυμαίνεται από 500 χιλ. έως 6.500 χιλ. και με δυνατότητα μεταφοράς πυρηνικών κεφαλών με ανυπολόγιστες καταστρεπτικές δυνατότητες.

Από την άλλη το Ιράν διαθέτει το πιο εκτεταμένο και ποικιλόμορφο οπλοστάσιο βαλλιστικών μέσων, που περιλαμβάνει πολλές χιλιάδες πυραύλων μικρού, ενδιάμεσου  και μέσου βεληνεκούς και πυραύλους «κρους»  μέσα στην ακτίνα των οποίων βρίσκεται τόσο η Ανατολική Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή όσο και η Ευρώπη και πιθανόν και η Αμερική.  Διαθέτει πυραύλους Shahab-3  που φτάνουν μέχρι τα 1.300 χιλ., Sejjid  με βεληνεκές 2000 χιλ.  και πυραύλους «κρους» Soumar  που καλύπτουν απόσταση 2.000 χιλ.  – 3.000 χιλ., ενώ πιστεύεται ότι κατέχουν και πυραύλους Shahab 5 και 6 που μπορούν να διανύσουν πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις. Ο φόβος να επενδύσουν τα βλήματα τους οι Ιρανοί με χημικές γομώσεις αποτελεί εφιάλτη σε ορισμένα αντίπαλα στρατόπεδα.  Επίσης η Σαουδική Αραβία διαθέτει Στρατηγικούς Βαλλιστικού Πυραύλους Μέσου Βεληνεκές, DF-3 και DF-21 που απέκτησε από την Κίνα, χωρίς πυρηνικές κεφαλές  που μπορούν να καλύψουν απόσταση 4.000 χιλ.   

Εισαγωγές – Εξαγωγές Οπλισμού

Η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία είναι ανάμεσα στις έξι χώρες με τις μεγαλύτερες εισαγωγές οπλισμού διεθνώς, κυρίως από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία και την Ιταλία (SIPRI 2017). Στο διάστημα αυτό η Σαουδική Αραβία απορρόφησε το 8.2% των εισαγωγών οπλισμού παγκοσμίως, η Τουρκία το 3.3% , το Ιράκ το 3.2%, η Αίγυπτος το 3,0% και το Ισραήλ το 1,4%.

Στο χώρο τη Μέσης Ανατολής, το 28% της μεταφοράς οπλισμού ήταν προς τη Σαουδική Αραβία, 16% προς τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα και 11% προς την Τουρκία.

Στις υπό εξέταση χώρες της ΑΜΜΑ, η Τουρκία και Ισραήλ είναι ταυτόχρονα και αξιόλογοι εξαγωγείς οπλισμού. Το Ισραήλ με 2,3% των εξαγωγών οπλισμού παγκοσμίως εξαγάγει κυρίως σε Ινδία, Αζερμπαϊτζάν και ΗΠΑ και κατέχει την 10η θέση ως εξαγωγέας οπλικών συστημάτων παγκοσμίως. Η Τουρκία έχει το 0,7% των εξαγωγών παγκοσμίως με κύριους εξαγωγικούς προορισμούς το Τουρκμενιστάν, τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία και κατέχει την 16^η θέση ως εξαγωγέας οπλικών συστημάτων διεθνώς.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ

Οι συσχετισμοί δυνάμεων,  βάσει των στοιχειών που έχουν εκτεθεί πιο πάνω, καταδεικνύουν ότι η Τουρκία είναι αρκετά ισχυρή  χώρα στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή αλλά και διεθνώς όσον αφορά τη δύναμη πυρός. Δεν είναι όμως ούτε «υπερδύναμη» ούτε η ηγέτιδα χώρα στην περιοχή.

Υπάρχουν και άλλες σημαντικές και υπολογίσιμες χώρες στην περιοχή, οι οποίες είναι σχεδόν το ίδιο ή και μεγαλύτερες σε πληθυσμιακά και στρατιωτικά μεγέθη όπως η Αίγυπτος και το Ιράν. Αξιόλογες δυνάμεις είναι επίσης η Σαουδική Αραβία και κυρίως το Ισραήλ και ασφαλώς η Ελλάδα στο δυτικότερο άκρο της Ανατολικής Μεσογείου.

Πιο ισχυρό σε δύναμη πυρός από την Τουρκία – παρά τα μικρότερα μεγέθη του - είναι το Ισραήλ,  ένεκα πυρηνικών δυνατοτήτων αλλά και των δυνατοτήτων των ενόπλων δυνάμεων του. Άλλες υπολογίσιμες δυνάμεις, με βαλλιστικούς πυραύλους μεγάλης εμβέλειας  και ενδεχομένως με όπλα μαζικής καταστροφής είναι το Ιράν, το οποίο αποτελεί εστία ανησυχίας για την Άγκυρα και εν δυνάμει γεωπολιτικό ανταγωνιστή. Είναι επίσης η Σαουδική Αραβία που κατέχει στρατηγικά πυραυλικά μέσα - μη πυρηνικά - και αντιμάχεται ενεργά τη στρατιωτική ανάμιξη του Ιράν σε χώρες του περίγυρου της όπως το Ιράκ, το Μπαχρέιν και την Υεμένη, καθώς και στη Συρία και Λίβανο, γεγονός που επίσης εκλαμβάνεται ως απειλή από το Ισραήλ.

Στην Ανατολική Μεσόγειο από το συσχετισμό δυνάμεων – χρησιμοποιώντας ενδεικτικά κάποια σημαντικά στρατιωτικά μέσα - προκύπτουν τα εξής:

Η  Τουρκία με τα 333 μαχητικά αεροσκάφη και την πλεονεκτική της θέση στο Πολεμικό Ναυτικό ( 12 υποβρύχια και 18 φρεγάτες, ) υπερτερεί σημαντικά  έναντι των ανύπαρκτων βασικά αντίστοιχων δυνάμεων της Κυπριακής Δημοκρατίας στον κυπριακό εναέριο και θαλάσσιο χώρο και την ΑΟΖ.

Η  γενική εντύπωση περί τουρκικής ισχύς στην περιοχή, σε αυτούς τους τομείς, αλλοιώνεται αισθητά εάν συγκριθεί με τις αεροπορικές και ναυτικές δυνάμεις της Αιγύπτου η οποία διαθέτει 557 μαχητικά αεροσκάφη, δύο αμφίβια ελικοπτεροφόρα,  4 υποβρύχια  και 8 φρεγάτες, όπως και με αυτές του Ισραήλ που διαθέτει 347 μαχητικά  αεροσκάφη και 5 υποβρύχια.

Η εικόνα ανατρέπεται άρδην για την Τουρκία εάν συγκριθεί με την Ελλάδα, τόσο στον εναέριο όσο και στο θαλάσσιο χώρο στο Αιγαίο:

Η Τουρκία υπερτερεί κάπως έναντι της Ελλάδα η οποία διαθέτει  218 μαχητικά αεροσκάφη, 11 υποβρύχια και 13 φρεγάτες, αλλά οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις είναι  καλά οργανωμένες, συμπαγείς και αποκλειστικά προσηλωμένες στην αντιμετώπιση της εξ Ανατολών απειλή.

Το μικρό σχετικά αριθμητικό πλεονέκτημα του συνόλου των Ενόπλων Δυνάμεων της Τουρκία ουδόλως εγγυάται ότι θα επικρατούσαν στο απομακρυσμένο μάλλον ενδεχόμενο ευρείας κλίμακας ελληνοτουρκικής στρατιωτικής σύγκρουσης. Το γεγονός αυτό αποτελεί σοβαρό αποθαρρυντικό στοιχείο στους σχεδιασμούς  της Άγκυρας έναντι της Ελλάδας δεδομένου και του πιθανού καταστροφικού τιμήματος που εμπεριέχει.

Η ισχύς των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων αποδυναμώνεται περαιτέρω έναντι των Ελληνικών γιατί , πρώτον,  είναι εκχωρημένες σε  διάφορα μέτωπα και γεωγραφικές κατευθύνσεις και όχι μόνο προς την πλευρά της Ελλάδας. Δεύτερο,  χρησιμοποιούνται ως κατασταλτικό μέσο για την εδραίωσης  του σημερινού καθεστώτος και τρίτο, γιατί  έχει επηρεαστεί αρνητικά η λειτουργικότητα τους από τις μαζικές εκκαθαρίσεις υψηλόβαθμων «αντιφρονούντων» στελεχών.

Η Μέση Ανατολής είναι πεδίο σύγκρουσης και γεωπολιτικού ανταγωνισμού και η ανασφάλεια που επικρατεί ανάμεσα ντους ντόπιους πρωταγωνιστές και αντανακλώνται  στη  μεγάλη καταστρεπτική ικανότητα που έχει συγκεντρωθεί στα οπλοστάσια τους, στους τεράστιους αμυντικούς προϋπολογισμούς και τους συνεχείς εξοπλισμούς. Με τη Σαουδική Αραβία να διαθέτει τα μεγαλύτερα ποσά στην περιοχή της ΑΜΜΑ και παγκοσμίως -  μετά τις ΗΠΑ και την Κίνα - για την άμυνα της ($76.6 δις) και το υψηλότερο ποσοστό αμυντικών δαπανών επί του ΑΕΠ ( 11,3%) μετά το Ομάν (12,08%), ακολουθούμενη από το Ιράκ ( $ 19.3 δις ή 10% του ΑΕΠ), το Ισραήλ ($18.5 δις ή 5,33% του ΑΕΠ) το Ιράν ( $16 δις ή 3,75% του ΑΕΠ). Σαουδική Αραβία και Τουρκία κατατάσσονται ανάμεσα στους μεγαλύτερους εισαγωγείς οπλισμού όχι μόνο στην περιοχή αλλά και στον κόσμο.

Καταλήγοντας, η Ελλάδα και η Κύπρο ως μέλη της Ε.Ε. αποτελούν το μοναδικό ευρωπαϊκό προτείχισμα ασφάλειας, σταθερότητας και όαση δημοκρατίας σε αυτή την ανήσυχη και εγκυμονούσα συνεχώς κινδύνους περιοχή. Αντίθετα η Τουρκία με την επιθετικογενή συμπεριφορά της στο Αιγαίο και την κυπριακή ΑΟΖ, τη στρατιωτικής της δράση στη Συρία και το Ιράκ, τις αναθεωρητικές τάσεις που επιδεικνύει στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, καθώς και τις αντιδημοκρατικές μεθόδους  που μετέρχεται στο εσωτερικό,  κάθε άλλο παρά συμβάλλει θετικά στα θέματα αυτά.

2 Μαϊου2018