ΑΜΥΝΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ
ΑΜΥΝΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Του Δρα Άριστου Αριστοτέλους
Πρώην Βουλευτή, Ειδικού σε Θέματα Άμυνας και Στρατηγικής
Το ύψος των κονδυλίων που διατίθεται μέσω του κρατικού προϋπολογισμού σε διάφορες χρήσεις, π.χ. Παιδεία, Άμυνα, Υγεία, Κοινωνική Ευημερία κ.λπ, όπως και ο τρόπος κατανομής των είναι ενδεικτικό στοιχείο ιεράρχησης προτεραιοτήτων. Είναι καταδεικτικό της σημασίας που αποδίδεται στον κάθε τομέα ξεχωριστά όπως και του τρόπου που διαμορφώνεται και ασκείται η κυβερνητική πολιτική.
Υπ’ αυτή την οπτική γωνία το παρόν σημείωμα διαπραγματεύεται το θέμα των δαπανών για την άμυνα στην Κυπριακή Δημοκρατία και πιο συγκεκριμένα τη διακηρυγμένη κυβερνητική θέση για αύξηση του κονδυλίου για εξοπλισμούς. Διαπιστώνεται ωστόσο ότι υπάρχει διάσταση λόγων και έργων και ανυπαρξία συνεκτικής αμυντικής πολιτικής.
Διακηρύξεις
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναγνωρίζοντας, είπε, τη σημασία της κατοχής ισχυρών στρατιωτικών ικανοτήτων, έκαμε σαφή την πρόθεση του για αύξηση του κονδυλίου για εξοπλισμούς. Στο προεκλογικό του πρόγραμμα, σελίδα 97, παράγραφο 1.3, υπογράμμισε ότι: «Ενισχύουµε την υλοποίηση του εξοπλιστικού προγράµµατος της Εθνικής Φρουράς, στοχεύοντας σε θεσµοθετηµένες σταθερές δαπάνες επί του ΑΕΠ ύψους 2%.
Με την ανάληψη της προεδρίας και έπειτα από διάφορες εννοιολογικές παλινωδίες - αν η διάθεση του 2% του ΑΕΠ αφορά αποκλειστικά το κονδύλι των εξοπλισμών και όχι το σύνολο των αμυντικών δαπανών - ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης ξεκαθάρισε ότι «στόχος μας είναι να φτάσουμε το 2% στις δαπάνες σε σχέση με τα εξοπλιστικά προγράμματα της Εθνικής Φρουράς, όχι τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Άμυνας» (ΚΥΠΕ 25/07/2024).
Τα στοιχεία
Ωστόσο τα στοιχεία του Δ.Ν.Τ. και του Υπουργείου Οικονομικών, φανερώνουν ότι οι πραγματικότητες όσον αφορά τις αμυντικές δαπάνες, από την έναρξη της διακυβέρνησης μέχρι σήμερα, δεν συνάδουν με τις προεκλογικές δεσμεύσεις και κυβερνητικές τοποθετήσεις επί του θέματος:
(α) Το 2023 η νέα κυβέρνηση διέθεσε για την «Αμυντική Θωράκιση», στην οποία συγκαταλέγονται οι εξοπλισμοί, ποσό €162.9 εκ. – ήτοι €7.1 εκ. λιγότερα από ό,τι η προηγούμενη κυβέρνηση. Το ποσό αυτό αναλογούσε στο 0,51% του ΑΕΠ, δηλαδή πολύ πιο κάτω του διακηρυχθέντος 2%.
(β) Το 2024 διέθεσε για τον ίδιο σκοπό €163.6 εκ., όπως περίπου και το 2023, που αυξήθηκε αργότερα με συμπληρωματικό προϋπολογισμό στα €193,6 εκ. Το ποσό αυτό αναλογούσε στο 0,57% του ΑΕΠ, επίσης πολύ λιγότερο του 2%.
(δ) Για το 2025, το προϋπολογισθέν ποσό για εξοπλισμούς όχι μόνο δεν έχει αυξηθεί αλλά έχει μειωθεί κατά €14 εκ. από τον προηγούμενο χρόνο. Η δε αναλογία του ως ποσοστού επί του ΑΕΠ είναι 0,48%, ήτοι ακόμη πιο χαμηλή του 2% από ό,τι προηγουμένως.
Υποδεικνύεται ότι για να επιτευχθεί ο κυβερνητικός στόχος του 2%, το κονδύλι για εξοπλισμούς πρέπει ετησίως να ξεπερνά τα €733.5 εκ. (σε ονομαστικές αξίες), επιπλέον των υπολοίπων κονδυλίων του Αμυντικού Προϋπολογισμού, που το 2025 καθορίστηκαν στα €406.4εκ.
Μεταλλάξεις
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω η κυβέρνηση δια του Υπουργού Άμυνας, φαίνεται να επιχειρεί να ανασκευάσει τις αρχικές της θέσεις, λέγοντας τώρα ότι: «Παραμένει ο στόχος μέχρι το 2028 να αγγίξουμε το 2% του ΑΕΠ σε εξοπλιστικές δαπάνες» και ότι «η μέθοδος που θα ακολουθήσουμε για επίτευξη του στόχου αυτού είναι η μέθοδος με συμπληρωματικούς προϋπολογισμούς» (AlphaNews, 02/11/2024, «Τρίτο Πρόγραμμα», ΡΙΚ,18/01/2025).
Η θέση αυτή βασικά ακυρώνει την αρχική διακήρυξη της κυβέρνησης επί του θέματος, αφού μετατοπίζει το στόχο εφαρμογής του 2% από την έναρξη της διακυβέρνησης Χριστοδουλίδη στην εκπνοή της θητείας του το 2028. Όμως ούτε και τότε εκφράζεται βεβαιότητα ότι θα διαθέσει το απαιτούμενο ποσό των €896.7 εκ που εκπροσωπεί το ανωτέρω ποσοστό, αλλά προσδοκεί να το «αγγίξει». Η δε υπόσχεση για θεσμοθέτηση της διάθεσης 2% του ΑΠΕ για εξοπλισμούς καθίσταται άνευ περιεχομένου, αφού όπως τεκμαίρεται από τις δηλώσεις ΥΠΑΜ η τυχόν ανάγκη εξασφάλισης περισσότερων πόρων για το σκοπό αυτό, όταν προκύψει, θα γινόταν προσπάθεια ικανοποίησης της μέσω συμπληρωματικών προϋπολογισμών.
Συμπέρασμα
Οι ανωτέρω διαπιστώσεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η θέση για διάθεση του 2% επί του ΑΕΠ για εξοπλισμούς καθορίστηκε αυθαίρετα και με ελλιπείς γνώσεις του αντικειμένου, χωρίς καμία σοβαρή μελέτη. Συνέχισε όμως να συντηρείται με την ίδια προχειρότητα μετεκλογικά και να μεταλλάσσεται μέχρι σήμερα. Χωρίς προβληματισμό από το πολιτικοστρατιωτικό κατεστημένο! Το γεγονός αυτό σε συνάρτηση με τη δηλωθείσα πρόθεση για περιστασιακή αντιμετώπιση εξοπλιστικών αναγκών με συμπληρωματικούς προϋπολογισμούς, όταν η ανάγκη προκύπτει, είναι ένδειξη ανυπαρξίας μακρόπνοου και συνεπούς προγραμματισμού και απουσίας αξιόπιστης και συνεκτικής αμυντικής πολιτικής. Αυτά είναι ευθύνη και υποχρέωση της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει δίνοντας πειστικές λύσεις και απαντήσεις.
24/01/2025
